เรื่อง: นวันวัจน์ ยุธานหัส
Images courtesy of Arrhov Frick

Arrhov Frick ก่อตั้งโดย Johan Arrhov และ Henrik Frick ในปี 2010 ที่เมืองสตอกโฮล์ม ประเทศสวีเดน ปัจจุบันมีสมาชิกประมาณ 10 คน บริษัทปฏิเสธงานออกแบบหลายชิ้นที่เข้ามาช่วงเศรษฐกิจขยายตัว เพราะตั้งใจจะรักษาจำนวนสมาชิกไว้เพียงเท่านี้ เลือกรับงานที่ใหญ่กว่าตัว เพื่อเป็นโอกาสพัฒนาตนเอง และไม่ต้องการสร้างอาคารที่คนมากมายรู้จัก ขอแค่การทำงานชิ้นนั้น จะทำให้ได้เรียนรู้เพิ่มเติม

สิ่งที่ Arrhov Frick นำเสนอในการบรรยายครั้งนี้ ไม่ใช่การนำเสนอผลงานจากชิ้นที่ 1 ไปชิ้นที่ 2, 3 และ 4 แต่เป็นการเล่าถึงแนวทางของบริษัท ผ่านกลุ่มคำโปรยบนพื้นหลังสีขาวว่างเปล่า ที่ฉายขึ้นจอสลับกับภาพสเก็ตช์และภาพถ่ายอาคาร ผลงานไม่ปรากฏตามลำดับจากเก่าไปใหม่ และบางชิ้นก็ปรากฏซ้ำอีกครั้งในมุมที่ต่างไป ตามแต่ว่าตอบเรื่องที่กำลังพูดถึงอย่างไร

Project Lilla Rågholmen

พวกเขาพูดถึงการ ‘ถอย’ ออกมามองภาพที่กว้างขึ้นเพื่อวิเคราะห์ถึงลักษณะกายภาพ สภาพสังคม เศรษฐกิจ เพื่อที่จะออกแบบโปรแกรม มุมมอง ไปจนถึงวัสดุ และกระบวนการก่อสร้าง ศูนย์วัฒนธรรมของเมืองเล็ก จึงไม่ควรถูกออกแบบเพื่อรับกิจกรรมยิ่งใหญ่เลียนแบบเมืองหลวง มันจึงไม่ได้มีเพียงพื้นที่แสดงดนตรีอย่างที่ลูกค้าริเริ่ม แต่เพิ่มโรงเรียนสอนดนตรี ร้านอาหาร ห้องสมุด เพื่อที่แต่ละส่วนจะรองรับและส่งเสริมกันเองให้อาคารมีชีวิตอยู่อย่างยั่งยืน

ภาพอาคารอยู่อาศัยที่มีชั้นหนึ่งปิดทึบปรากฏขึ้น มันดูมั่นคง เป็นระเบียบ แต่ Johan Arrhov มีความเห็นว่านี่ไม่ใช่ตัวอย่างที่ดี ตรงกันข้ามกับภาพถัดมา ที่เพียงบางส่วนของอาคารชั้นหนึ่งปิดทึบ ที่เหลือเป็นร้านกาแฟ ด้านหนึ่งของร้านคือชั้นแสดงเบเกอรี่ อีกด้านคือโต๊ะและเก้าอี้ที่หยิบยืมพื้นที่ของทางเท้าที่กว้างขวาง

การสังเกตในสิ่งที่อาจจะเห็นชินตา เกิดเป็นการปรับองค์ประกอบทางสถาปัตยกรรมเพียงเล็กน้อยแต่ชาญฉลาด ซูเปอร์มาร์เก็ตขนาดใหญ่ที่ชั้นล่างของโครงการ ICA ถูกล้อมรอบด้านด้วยพื้นที่แบ่งขายสำหรับร้านค้าขนาดเล็กที่จะปรับเปลี่ยนหน้าตาของห้องขายตามต้องการ ทำให้อาคารมีความสัมพันธ์กับถนนรอบตัวอย่างมีชีวิตชีวา การแบ่งช่องหน้าต่างของห้องพักใน Hammarby Gård ในด้านที่หันเข้าหาถนน และหันเข้าหาสวน ต่างกันเพียงการแบ่งตามแนวตั้ง หรือแนวนอน แต่ทำให้ผู้อยู่อาศัยในห้องเล็กได้บรรยากาศที่ไม่จำเจ ได้ปรับเปลี่ยนใช้งานระเบียงในทุกฤดู และขอบของพื้นบ้าน Lilla Rågholmen ก็ถูกยกขึ้นโดยรอบเพียงเล็กน้อย เพียงพอที่จะใช้เป็นที่นั่งชมธรรมชาติภายนอก

‘เล็ก’ อาจจะเป็นคำหนึ่งที่สรุปความเป็น Arrhov Frick หากแต่ ‘เล็ก’ ในที่นี้ไม่ใช่ขนาดของงานที่ออกแบบ แต่ ‘เล็ก’ เพื่อจะไม่มองข้ามสิ่งใกล้ตัว สร้างการปรับเปลี่ยนที่ ‘เล็ก’ แต่แยบยลและส่งความหมายที่ใหญ่กว่า ‘เล็ก’ พอที่จะเหลือช่องว่างให้ผู้ใช้งานปรับเอง และก้าวไปข้างหน้า ด้วยก้าวที่ ‘เล็ก’ แต่ไตร่ตรอง หรืออย่างที่พวกเขาเรียกว่า ‘Small steps forward’

งานเสวนาทางสถาปัตยกรรม “สถาปัตยปาฐะ” 2562 | Arrhov Frick – A Lecture โดยคณะสถาปัตยกรรมศาสตร์ มหาวิทยาลัยศิลปากร ณ วันที่ 27 เมษายน 2562 ณ ศูนย์สร้างสรรค์งานออกแบบ (TCDC)